Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nysie

POSTANOWIENIE

Dnia 12 marca 2014 r.

Sąd Rejonowy w Nysie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Remigiusz Drzewiecki

Protokolant: protokolant sądowy Joanna Pilc-Syposz

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2014 r. na rozprawie w N.

sprawy z wniosku A. T. (1)

z udziałem J. T. (1), A. T. (2), G. S., B. M.

o stwierdzenie nabycia spadku po O. T.

postanawia:

stwierdzić, że spadek po O. T. z domu (...)

zmarłej dnia 4 lipca 1982 r. w N.

ostatnio stale zamieszkałej w N.

na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyli: jej syn A. T. (1) syn M. i O. P. (...) w 3/9 częściach, jej córka G. S. z domu T. PESEL (...) , córka M. i O. w 3/9 częściach, jej wnuczka B. D. (dwojga imion) M. z domu T. PESEL (...) córka J. i M. w 1/9 części, jej wnuk J. M. (dwojga imion) T. syn J. i M. P. (...) w 1/9 części oraz jej wnuk A. J. (dwojga imion) T. , syn J. i M. P. (...) w 1/9 części

z tym , że wchodzący w skład spadku udział w gospodarstwie rolnym położonym w N. z mocy ustawy dziedziczą jej syn A. T. (1) syn M. i O. P. (...) w 3/6 częściach, jej wnuczka B. D. (dwojga imion) M. z domu T. PESEL (...) córka J. i M. w 1/6 części, jej wnuk J. M. (dwojga imion) T. syn J. i M. P. (...) w 1/6 części oraz jej wnuk A. J. (dwojga imion) T. , syn J. i M. P. (...) w 1/6 części.

UZASADNIENIE

Dnia 19 grudnia 2013 roku wnioskodawca A. T. (1) wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po O. T., zmarłej w dniu 4 lipca 1982 roku, ostatnio stale zamieszkałej w N.. We wniosku wnioskodawca zaznaczył, że O. T. nie pozostawiła po sobie testamentu, a w skład spadku po zmarłej O. T. wchodzi 1/2 części udziału w gospodarstwie rolnym położonym w N. o powierzchni 0,70 ha.

Na rozprawie w dniu 12 marca 2014 r. strony postępowania podtrzymały wniosek domagając się stwierdzenia przez Sąd nabycia spadku po zmarłej O. T. na podstawie ustawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawczyni O. T. z domu(...) urodziła się (...) w K.. Zmarła 4 lipca 1982 roku w N., a przed śmiercią stale zamieszkiwała w N.. W dacie śmierci spadkodawczyni była wdową. W ciągu swojego życia jednokrotnie pozostawała w związku małżeńskim z M. T. (1) aż do jego śmierci w 1960 roku. Ze związku małżeńskiego z M. T. (1) spadkodawczyni miała trójkę dzieci: wnioskodawcę A. T. (1), uczestniczkę G. T. (po mężu S.) i J. T. (2). J. T. (3) zmarł przed spadkodawczynią 20 lipca 1972 roku i pozostawił po sobie trójkę dzieci, tj. uczestników postępowania: J. T. (1), A. T. (2) i B. T. (po mężu M.). Innych dzieci małżeńskich, pozamałżeńskich albo przysposobionych spadkodawczyni nie posiadała. W dacie śmierci spadkodawczyni A. T. (2) i J. T. (1) byli małoletni. Spadkodawczyni O. T. nie pozostawiła testamentu. Żaden ze spadkobierców nie składał oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po zmarłej, nie zrzekał się dziedziczenia po niej i nie został uznany za niegodnego do dziedziczenia.

Dowód: odpis skrócony aktu zgonu O. T. k. 10; odpis skrócony aktu zgonu J. T. (3) k. 9; odpisy skrócone aktów urodzenia: A. T. (1) k. 7, J. T. (1) k. 21, A. T. (2), k. 22; odpisy skrócone aktów małżeństwa: G. S., k. 8, B. M., k. 20; zapewnienia spadkowe: A. T. (1) k. 28; G. S. k. 28; B. M., k. 29; J. T. (1), k. 29; A. T. (2), k. 29.

W skład spadku po O. T. wchodzi udział wynoszący 1/2 w gospodarstwie rolnym położonym w N. o powierzchni 0,7000 ha, dla którego w Sądzie Rejonowym w Nysie prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...). Udział wynoszący 1/2 w tym gospodarstwie należy też do wnioskodawcy A. T. (1).

Dowód: odpis księgi wieczystej (...) k. 11-12; przesłuchanie: A. T. (1) k. 28; G. S. k. 28; B. M., k. 29; J. T. (1), k. 29; A. T. (2), k. 29

W dacie śmierci spadkodawczyni na przedmiotowym gospodarstwie pracował wyłącznie wnioskodawca A. T. (1) będąc wówczas w wieku 37 lat.

G. S. w dacie śmierci O. T. miała 47 lat, nie pracowała i była na utrzymaniu męża, nie miała ukończonej szkoły rolniczej i nie była trwale niezdolna do pracy oraz nie pobierała renty. Miała sześcioro dzieci, które urodziły się w (...) roku, 1958 roku, 1960 roku, 1964 roku, 1971 roku i 1974 roku. W chwili śmierci spadkodawczyni pełnoletnia była trójka z nich. Jednak żadne z jej dzieci nie pracowało na gospodarstwie rolnym i nie miało ukończonej szkoły rolniczej, kursu przysposobienia ani kursu kwalifikacyjnego w zawodach rolniczych.

B. M. w dacie śmierci O. T. miała 21 lat, uczyła się w pomaturalnym studium budowlanym w K. w systemie dziennym. Z kolei J. T. (1) w dacie śmierci spadkodawczyni miał ukończone 16 lat był uczniem technikum budowlanego i jednocześnie chodził do szkoły rolniczej. Natomiast A. T. (2) w chwili śmierci spadkodawczyni miał 9 lat i chodził do szkoły podstawowej.

Dowód: przesłuchanie: A. T. (1) k. 28; G. S. k. 28; B. M., k. 29; J. T. (1), k. 29; A. T. (2), k. 29

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie do stwierdzenia nabycia spadku po zmarłej O. T. zastosowanie znajdą przepisy kodeksu cywilnego i aktów wykonawczych do kodeksu cywilnego obowiązujące w dacie jej śmierci, tj. 4 lipca 1982 roku.

Podstawą prawną rozstrzygnięcia są przepisy obowiązującego wówczas art. 926 § 1 k.c., które stanowią, że powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Z przepisów § 2 wyżej przytoczonego artykułu wynika, że dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Przepis art. 924 k.c. stanowi, że spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a z kolei w myśl art. 925 k.c. spadkodawca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia.

W niniejszej sprawie spadkodawczyni nie pozostawiła po sobie testamentu, a zatem w myśl ustawy do spadku po niej powołane zostały zgodnie z art. 931 k.c. jej dzieci oraz wnuki.

Zgodnie z przepisami art. 931 § 1 k.c. w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Natomiast § 2 tego artykułu stanowi, że jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Zgodnie z art. 1015 § 1 k.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. W przypadku braku oświadczenia spadkobiercy w terminie 6 miesięcy przyjmuje się, iż przyjął on spadek wprost. Jednakże gdy spadkobiercą jest osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 2 k.c.). Z treści przepisu art. 1016 k.c. wynika natomiast, że w przypadku, kiedy jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Sąd ustalił zgodnie z art. 931 k.c., że do kręgu spadkobierców ustawowych po zmarłej O. T. należą jej dzieci: A. T. (1) w 3/9 częściach i G. S. w 3/9 częściach. Natomiast w miejsce syna spadkodawczyni J. T. (3) zmarłego 20 lipca 1972 roku tj. przed spadkodawczynią, z mocy ustawy powołani są jego zstępni, tj.: wnuczka zmarłej B. M. oraz jej wnukowie J. T. (1) i A. T. (2) po 1/9 części każde z nich. Żaden ze spadkobierców nie odrzucał spadku po zmarłej, nie zrzekał się dziedziczenia i nie został uznany za niegodnego do dziedziczenia. Spadkodawczyni nie pozostawiła testamentu.

Jak ustalono w dacie śmierci spadkodawczyni O. T. była wdową po M. T. (2), który zmarł 1960 roku. W dacie jej śmierci pozostawała przy życiu dwójka jej dzieci, tj. A. T. (1) oraz G. S.. Trzeci z synów spadkodawczyni – J. T. (3) zmarł jeszcze przed jej śmiercią, 20 lipca 1972 roku pozostawiając po sobie trójkę dzieci: B. M., J. T. (1) oraz A. T. (2). Tak więc do dziedziczenia ogółu spadku po spadkodawczyni O. T. uprawnione są zgodnie z art. 931 § 1 i 2 k.c. jej dzieci: A. T. (3) oraz G. S., które dziedziczą w częściach równych po 3/9 części każde z nich. Natomiast udział, który by przypadał trzeciemu z synów spadkodawczyni – J. T. (3) (3/9 części) przypadł jego dzieciom, tj. B. M., J. T. (1) oraz A. T. (2), którym przypadł ten udział w częściach równych po 1/9 części każdemu z nich. Jako, że w chwili śmierci spadkodawczyni A. T. (2) i J. T. (1) byli małoletni, Sąd stwierdził, że spadek po zmarłej O. T. został przyjęty przez spadkobierców z dobrodziejstwem inwentarza.

Wobec tego, że w skład spadku po O. T. wchodził udział w 1/2 części w gospodarstwie rolnym położonym w N., to Sąd musiał orzec osobno, kto dziedziczy to gospodarstwo rolne i zbadać kwalifikacje spadkobierców do dziedziczenia zgodnie z art. 670 § 2 k.p.c.

W chwili śmierci spadkodawczyni warunki przewidziane w obowiązującym na dzień 24 lipca 1982 roku stanie prawnym (art. 1059 k.c.) do dziedziczenia gospodarstw rolnych spełniali syn zmarłej A. T. (1), któremu przypadły 3/6 części udziału spadkodawczyni oraz jej wnuki B. M., J. T. (1) oraz A. T. (2), którym przypadły po 1/6 części udziału spadkodawczyni.

Spadek po O. T. został otwarty się 4 lipca 1982 roku. W myśl obowiązującego wówczas przepisu art. 1059 k.c. spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku:

1) odpowiadają warunkom wymaganym dla nabycia własności nieruchomości rolnej w drodze przeniesienia własności albo

2)  są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół, albo

3)  są trwale niezdolni do pracy.

W myśl art. 1060 k.c. w granicach określonych w art. 931 § 2 wnuki spadkodawcy, które w chwili otwarcia spadku odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1, dziedziczą gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art. 1059. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Szczegółowo warunki wymagane do nabycia własności nieruchomości rolnej uregulowane zostały w art. 160 § 1 k.c., stanowiącym, że własność nieruchomości rolnej lub jej części może być przeniesiona na rzecz osoby fizycznej tylko wtedy, gdy nabywca:

1)stale pracuje w jakimkolwiek gospodarstwie rolnym bezpośrednio przy produkcji rolnej albo

2)ma kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Wymagania dotyczące kwalifikacji do prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz wypadki w których pobieranie nauki zawodu lub uczęszczanie do szkół uprawnia do dziedziczenia gospodarstwa rolnego oraz zasady i tryb stwierdzania trwałej niezdolności do pracy regulowało wydane na podstawie delegacji z art. 1064 k.c. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1964 r. – w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (Dz. U. z 1972 Nr 31, poz. 215 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Zgodnie z § 1 ust. 1 tego rozporządzenia nieruchomość za rolną uważa się, jeżeli jest lub może być ona użytkowana na cele produkcji rolnej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. Natomiast przepis § 1 ust. 3 stanowi, że za nieruchomością rolną jest wyłącznie nieruchomość należąca do tej samej osoby lub osób, jeżeli jej łączny obszar przekracza 0,5 ha. Na gruncie omawianego rozporządzenia zgodnie z § 3 ust. 1 za kwalifikacje do prowadzenia gospodarstwa rolnego uważa się ukończenie szkoły rolniczej, przysposobienia rolniczego lub uzyskania tytułu kwalifikacyjnego w zawodach rolniczych. W myśl § 16 pobieranie nauki zawodu lub uczęszczanie do szkół uprawnia spadkobierców do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, z wyjątkiem wypadku, gdy spadkodawcy osiągnęli pełnoletniość i pobierają naukę w szkołach dla pracujących lub odbywają studia dla pracujących.

W dacie śmierci spadkodawczyni O. T. kwalifikacje do dziedziczenia jej udziału w spadkowym gospodarstwie rolnym mieli jedynie: A. T. (1) spełniający przesłankę z art. 1059 pkt 1 k.c. w zw. z art. 160 § 1 pkt 1 k.c. stale pracując na przedmiotowym gospodarstwie rolnym. Natomiast przesłankę z art. 1059 pkt 2 spełniali zstępni J. T. (3), tj. J. T. (1) i A. T. (2), którzy w chwili otwarcia spadku byli małoletni oraz B. M., która w momencie otwarcia spadku była pełnoletnia ale pobierała naukę w pomaturalnym studium budowlanym w K. w systemie stacjonarnym (art. 1059 pkt 2 k.c. w zw. z § 16 rozporządzenia).

Sąd uznał w niniejszej sprawie, że kwalifikacji do dziedziczenia udziału spadkodawczyni O. T. w spadkowym gospodarstwie rolnym w N. nie miała G. S.. Jak bowiem spadkobierczyni sama zeznała (k. 28) w dacie śmierci spadkodawczyni nie pracowała ona w żadnym gospodarstwie rolnym, nie była trwale niezdolna do pracy oraz nie była na rencie. Ponadto żadne z szóstki dzieci spadkodawczyni, w tym trójka, która w chwili otwarcia spadku była pełnoletnia nie odpowiadało warunkom wymaganym dla nabycia własności nieruchomości rolnej, nie miały ukończonej szkoły, kursu przysposobienia ani kursu kwalifikacyjnego w zawodach rolniczych. Sąd przyjął powyższe okoliczności za bezsporne.

Wobec powyższe Sąd stwierdził, iż udziały zmarłej O. T. w części dotyczącej gospodarstwa rolnego położonego w N., dla którego Sąd Rejonowy w Nysie prowadzi księgę wieczystą nr (...) dziedziczą jej syn A. T. (3) w 3/6 częściach, wnuczka B. M., jej wnuk J. T. (4) oraz jej wnuk A. T. (4) każde w 1/6 części.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie powołanych wyżej przepisów prawa orzekł jak w postanowieniu.