Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nysie

POSTANOWIENIE

N., 3 kwietnia 2025 r.

Sąd Rejonowy w Nysie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Remigiusz Drzewiecki

Protokolant: sekretarz sądowy Patrycja Szatanik

po rozpoznaniu 20 marca 2025 r. na rozprawie w N.

sprawy z wniosku (...) S.A. z siedzibą w K.

z udziałem M. G. (1) oraz M. G. (2)

o zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu

postanawia:

1.  stwierdzić, że z dniem 7 października 1976 r. poprzednik prawny wnioskodawcy - Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu, o szerokości 50 m (pięćdziesiąt metrów) – po 25 m (dwadzieścia pięć metrów) od osi linii w obie strony, obszarze o powierzchni 5422 m ² (pięć tysięcy czterysta dwadzieścia dwa metry kwadratowe), obciążającą nieruchomość położoną w miejscowości L., gmina K., powiat (...), województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Nysie prowadzi księgę wieczystą (...), w granicach oznaczonych w opinii biegłego sądowego przy Sądzie Okręgowym w Opolu z zakresu geodezji i kartografii W. A. z 24.10.2024 r. (k. 139-142 akt Sądu Rejonowego w Nysie I Ns 814/23), w tym na mapie ewidencyjnej (k. 142), stanowiącej integralną część niniejszego postanowienia, polegającej na:

a) prawie posadowienia i utrzymywania na działce ewidencyjnej nr (...), linii wysokiego napięcia 220 kV relacji G.-Z., prowadzenia eksploatacji tych linii, w tym prawie dostępu, wejścia, przechodu i przejazdu, w tym sprzętem ciężkim, osób przez wnioskodawcę (...) S.A. z siedzibą w K. upoważnionych, w celu dokonywania czynności związanych z konserwacją, remontem, modernizacją, przebudową, usuwaniem awarii linii, w tym dokonywania wymiany słupa lub innych niezbędnych elementów linii elektroenergetycznych;

b) obowiązku znoszenia przez właścicieli nieruchomości obciążonej ograniczeń i zakazów wynikających z istnienia pasów technologicznych linii elektroenergetycznych o szerokości 50 metrów (po 25 metrów po każdej stronie osi linii w obie strony), w tym zakazie wznoszenia w pasie technologicznym budynków mieszkalnych, budowli, zakazie utrzymania w pasie technologicznym drzew, krzewów i roślinności przekraczającej dopuszczalną wysokość, a także korzystania z nieruchomości w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dot. linii elektroenergetycznych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego oraz ochrony środowiska;

2.  zasądzić od uczestników M. G. (1) oraz M. G. (2) solidarnie na rzecz wnioskodawcy (...) S.A. z siedzibą w K. 747 zł (siedemset czterdzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty;

3.  nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Nysie od uczestników M. G. (1) oraz M. G. (2) solidarnie 4830,05 zł (cztery tysiące osiemset trzydzieści złotych i pięć groszy) tytułem kosztów wynagrodzenia biegłego poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa - Sąd Rejonowy w Nysie.

UZASADNIENIE

Wnioskiem z 27 grudnia 2023 r., który wpłynął do Sądu Rejonowego w Nysie wnioskodawca (...) S.A. z siedzibą w K. , reprezentowany przez radcę prawnego, przy udziale uczestników postępowania M. G. (1) i M. G. (2), wniósł o:

1. stwierdzenie, iż poprzednik prawny wnioskodawcy Skarb Państwa nabył z dniem 7 października 1976 r., a najpóźniej z dniem 7 października 1986 r., w drodze zasiedzenia nieodpłatną służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu polegającą na:

a) prawie posadowienia i utrzymywania na działce ewidencyjnej nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Nysie, V Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą o nr (...), linii wysokiego napięcia 220 kV G.-Z., także prowadzenia eksploatacji tych linii, a w tym prawie dostępu, wejścia, przechodu i przejazdu (w tym sprzętem ciężkim) osób przez spółkę upoważnionych, w celu dokonywania czynności związanych z konserwacją, remontem, modernizacją, przebudową, usuwaniem awarii linii, w tym dokonywania wymiany słupa lub innych niezbędnych elementów linii elektroenergetycznych;

b) obowiązku znoszenia przez właścicieli nieruchomości ograniczeń i zakazów wynikających z istnienia pasów technologicznych linii elektroenergetycznych o szerokości 50 metrów (2 x 25 metrów po każdej stronie osi linii), w tym zakazie wznoszenia w pasie technologicznym budynków mieszkalnych, budowli, zakazie utrzymania w pasie technologicznym drzew, krzewów i roślinności przekraczającej dopuszczalną wysokość, a także korzystania z nieruchomości w sposób zgodny z aktualnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi linii elektroenergetycznych, ochrony zdrowia i życia ludzkiego oraz ochrony środowiska.

Jednocześnie wniesiono o zasądzenie od uczestników na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości, wg norm przepisanych.

W treści wniosku zawarto oświadczenie, iż wnioskodawca nie podejmował próby pozasądowego rozwiązania sporu, gdyż byłoby to niezasadne. Uczestnicy wszczęli przeciwko wnioskodawcy postępowanie o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem, które toczyło się przed Sądem Rejonowym w Nysie pod sygn. I Ns 734/13. W postępowaniu tym Sąd prawomocnie oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu.

W treści wniosku wyodrębniono też twierdzenie: 1. poprzednik prawny wnioskodawcy – Skarb Państwa – nabył z dniem 7 października 1976 r., a najpóźniej z dniem 7 października 1986 r., w drodze zasiedzenia nieodpłatną służebność gruntową odpowiadająca treści służebności przesyłu o treści jak w żądaniu.

W uzasadnieniu wskazano, że na nieruchomości należącej do uczestników, oznaczonej jako działka nr (...) (kw (...)) posadowiona jest linia wysokiego napięcia 220 kV G.-Z., która stanowi własność wnioskodawcy. Podano, że infrastruktura została wybudowana przez Zakład (...) we W.. Dalej wskazano, że przedmiotowa linia istniała i funkcjonowała już w dniu 7 października 1966 r. o czym ma świadczyć protokół odbioru linii i oddania do eksploatacji. Wyjaśniono, że linia elektroenergetyczna 220 kV Z.-G. jest częścią linii elektroenergetycznej 220 kV Ś.-G.. Zdaniem wnioskodawcy, za datę rozpoczęcia posiadania służebności oraz bieg terminu zasiedzenia należy uznać 7 października 1966 r., a wtedy obowiązywały terminy zasiedzenia 10 lat w dobrej i 20 lat w złej wierze. W ocenie wnioskodawcy w zw. z czym do zasiedzenia doszło z upływem 7 października 1976 r. (dobra wiara), a najpóźniej 7 października 1986 r. Zdaniem wnioskodawcy z uwagi na korzystanie z przedmiotowej linii energetycznej jako trwałego i widocznego urządzenia oraz ze służebności skutkowało nabyciem przez poprzednika prawnego wnioskodawcy przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu.

Dalej opisano następstwo prawne wnioskodawcy. Podano, że pierwotnie linia napięcia 220 kV relacji G.-Z. znajdująca się na nieruchomości należącej do uczestników stanowiła majątek Skarbu Państwa, przy czym uprawnienia właścicielskie wykonywał za pośrednictwem Zakładu (...) we W.. Następnie powołano się na zarządzenie nr 57 Prezesa Rady Ministrów z 30 grudnia 1988 r., zgodnie z którym linią ta w imieniu Skarbu Państwa władało przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w O.. Wyjaśniono, że ww. przedsiębiorstwa państwowe władały liniami w imieniu Skarbu Państwa, a jedynym dysponentem spornych linii był Skarb Państwa. Podano, że przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w O. stał się właścicielem przedmiotowej infrastruktury z dniem 7 stycznia 1991 r. ex lege. Dalej podano, że na podstawie zarządzenia nr 187/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z 9 lipca 1993 r. w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w O. wniesiono aportem zorganizowaną część przedsiębiorstwa w postaci linii 220 kV relacji G.-Z. do (...) S.A. w W.. Opisano następnie przekształcenia podmiotowe wnioskodawcy, który od 9 stycznia 2013 r. posługuje się aktualną nazwą firmy. Powołano się też na wystąpienie przez uczestników przeciwko wnioskodawcy z wnioskiem o ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu, w której to sprawie Sąd przesłankowo stwierdził zasiedzenie przedmiotowej służebności na rzecz poprzednika prawnego wnioskodawcy.

Wnioskodawca powołał się na dobrą wiarę uzasadniając to faktem, że linie energetyczne zostały wybudowane z zachowaniem wszelkich wymogów formalnoprawnych, a właściciel nie sprzeciwiał się budowie linii oraz domniemaniem dobrej wiary.

Zaznaczono, że od momentu budowy linii istniały one na nieruchomości uczestników, nie zmieniały swojego przebiegu, były użytkowane cały czas w ten sam sposób – przesłano energię elektryczną, dokonywano okresowych przeglądów i naprawy linii energetycznej.

Wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa w podwójnej wysokości umotywowano stopnień skomplikowania sprawy oraz wszystkich pozostałych przesłanek wymienionych w §15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Uczestnicy postępowania M. G. (1) i M. G. (2) nie złożyli odpowiedzi na wniosek, ani nie zajęli stanowiska w sprawie w żaden sposób.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. G. (1) oraz M. G. (2) są na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej właścicielami nieruchomości gruntowej, dla której Sąd Rejonowy w Nysie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), na którą to nieruchomość między innymi składa się działka o numerze (...) położona w miejscowości L., gminie K.. Uczestnicy nabyli przedmiotową nieruchomość na podstawie umowy sprzedaży z 4 kwietnia 1996r.

Dowód: wydruk treści z księgi wieczystej nr (...) k. 15-25.

Przez powyższą nieruchomość, a to przez działkę nr (...) wnioskodawców przebiega linia elektroenergetyczna 220 kV G. - Z. wraz ze słupem wsporczym o numerze 62. Urządzenia te stanowią własność wnioskodawcy. Wnioskodawca jako właściciel wymienionej linii elektroenergetycznej korzysta z gruntu wnioskodawców w sposób odpowiadający treści służebności przesyłu. Opisana linia elektroenergetyczna została wybudowana przez Zakład (...) we W. i oddana do użytku protokołem z 7 października 1966 r. Linia ta po jej wybudowaniu weszła w skład majątku Skarbu Państwa zarządzanego przez Zakład (...) we W., a następnie przez jego następców prawnych. 31 maja 1994 roku Skarb Państwa wniósł aportem do spółki (...) S.A. w W. własność urządzeń przesyłowych posadowionych na działce wnioskodawców. Wnioskodawca jest natomiast następcą (...) S.A. w W.. Opisana linia jest nieprzerwanie eksploatowana, a urządzenia są trwale i widoczne.

Dowód: protokół odbioru końcowego i oddania do eksploatacji linii 220kV Ś. – G. z dnia 7.10. 1966r. k. 47-49, dokumentacja fotograficzna k. 51-56 dokumentacja dotycząca trasy linii energetycznej k. 39-45, opinia biegłego z zakresu geodezji o kartografii W. A. k. 139-142.

Zarządzeniem nr 16 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z 12 sierpnia 1975 roku w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego Państwa, powstały m. in. Zakłady (...), które prowadziły m.in. Zakład (...), obejmujący obszar województwa (...).

Zarządzeniem nr 2/O. Ministra Górnictwa i Energetyki z 14 lutego 1985 roku dokonano zmiany w zarządzeniu nr 230 Ministra Górnictwa i Energetyki z 25 listopada 1958 roku w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą ,,Zakłady (...) poprzez dokonanie zmiany nazwy powyższego na Południowy O. Energetyczny. Zarządzeniem nr 57 Prezesa Rady Ministrów z 30 grudnia 1988 roku dokonano podziału z dniem 31 grudnia 1988 roku przedsiębiorstw państwowych wchodzących w skład (...), w tym Południowego O. Energetycznego w K. w wyniku czego powstał m.in. Zakład (...) z siedzibą w O..

Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z 9 lipca 1993 roku nr 189/O./93 w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w O. i przekształcenia tegoż przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, dokonano podziału Zakładu (...) z siedzibą w O. w celu wniesienia przez Skarb Państwa zorganizowanej części mienia przedsiębiorstwa do spółki akcyjnej (...) S.A. z siedzibą w W. oraz przekształcenia przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w O.. Z dniem 12 lipca 1993 r. wniesiono aportem zorganizowaną część przedsiębiorstwa w postaci linii 220 kV relacji G.-Z. do (...) S.A. w W..

Powyższe zostało nadto potwierdzone uchwałą podjętą przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki (...) S.A. w dniu 31 maja 1994 roku, na podstawie której dokonano podwyższenia kapitału zakładowego spółki.

5 grudnia 2007 r. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Spółki (...) S.A. z siedzibą w W. pojęło uchwałę o udziale przedmiotowej spółki w podziale spółki (...) S.A. z siedzibą w L.. Spółka przejmująca przejęła sporną linię elektroenergetyczną. 12.12.2008 r. dokonano w KRS wpisu zmieniającego firmę spółki na (...) S.A., zaś 9.01.2013 r. na obecnie używaną (...) S.A.

Dowód: zarządzenie nr 16 Naczelnego Dyrektora Zjednoczonej (...) z dnia 12 sierpnia 1975r. w sprawie dostosowania terenowej organizacji energetyki do podziału administracyjnego państwa k. 111-115, zarządzenie nr 2/ O.. Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 14 lutego 1985r. w sprawie zmiany nazw zakładów energetycznych okręgów k. 69-71, zarządzenie nr 57 Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1988r. w sprawie podziału niektórych przedsiębiorstw zgrupowanych we Wspólnocie. (...) i (...) Brunatnego k. 72-76, zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993r. nr 187/O./93 wraz z załącznikami k. 59-63, protokół z prac komisji ds. przekazania – przejęcia linii i stacji najwyższych napięć z ZE G. do (...) z dnia 14.07.1993r. k. 64-68, wypis aktu notarialnego z 31.05.1994 r. k. 77-79, wypisy aktów notarialnych z 5.12.2007 r. k. 86-95, postanowienia KRS k. 96-97,99, zaświadczenie o dokonaniu wpisu k. 98, ogłoszenie z Monitora Sądowego i Gospodarczego k. 100-104.

Pismem z 19 kwietnia 2013 r. uczestnicy M. G. (1) i M. G. (2) wezwali wnioskodawcę do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz złożyli ofertę ustanowienia służebności przesyłu.

Dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 19.04.2013r. k. 29-32 – znajdujące się w aktach sprawy I Ns 734/13

Wnioskiem złożonym 17 lipca 2013 r. do Sądu Rejonowego w Nysie wnioskodawcy M. G. (1) i M. G. (2) reprezentowani przez radcę prawnego wnieśli o ustanowienie służebności przesyłu na prawie własności nieruchomości stanowiącej działkę numer (...), w obrębie (...) L. o powierzchni 4,2 ha, położoną w miejscowości L., dla której Sąd Rejonowy w Nysie prowadzi księgę wieczystą o nr (...) na rzecz uczestnika (...) S.A. w K.. Treścią służebności zgodnie z wnioskiem miało być: prowadzenie przez przedmiotową nieruchomość odcinka linii elektroenergetycznej o długości ok. 110 m, w tym posadowienie 1 słupa linii elektroenergetycznej i przesył nim energii elektrycznej, a także dostęp uczestnika do urządzeń przesyłowych w celu przeprowadzenia inspekcji ich stanu, usunięcia wszelkich usterek i awarii, a także konserwacji i remontów, w tym wymiany zniszczonych i zużytych elementów urządzeń, jak również ich odbudowy. Na treść służebności składać się miało również prawo przejazdu i przejścia przez nieruchomość wraz z niezbędnym sprzętem w celu dostępu do urządzeń przesyłowych oraz ograniczenie uprawnień wnioskodawców w pasie eksploatacyjnym o szerokości 30 m w obie strony od osi sieci poprzez zakazanie im wznoszenia w tym obszarze jakichkolwiek budynków i budowli na czas nieokreślony za wynagrodzeniem w kwocie 20 000 zł z zastrzeżeniem prawa wnioskodawców do zwiększenia wysokości wynagrodzenia po wydaniu opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego. Wnioskodawcy wnieśli także o zasądzenie od uczestnika na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa radcy prawnego według norm przepisanych oraz wydatku 34 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt: I Ns 734/13.

W uzasadnieniu wniosku M. G. (1) i M. G. (2) wskazali, że są właścicielami nieruchomości gruntowej rolnej w postaci działki o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Nysie prowadzi księgę wieczystą o nr (...) położonej w miejscowości L., w gminie K.. Działka ta użytkowana jest przez wnioskodawców w celach rolniczych. Na nieruchomości tej znajdują się urządzenia służące do przesyłu energii elektrycznej. Właścicielem urządzeń przesyłowych jest uczestnik, który prowadzi działalność gospodarczą związaną z przesyłem i dystrybucją energii elektrycznej. Pismem z dnia 19.04.2013 r. wnioskodawcy wezwali uczestnika do uregulowania kwestii korzystania przez uczestnika ze stanowiącej ich własność nieruchomości poprzez umowne ustanowienie służebności przesyłu. Stronom nie udało się jednak rozwiązać sporu polubownie.

Wnioskodawcy podnieśli także, że w niniejszej sprawie nic doszło do zasiedzenia służebności przez uczestnika, wskazując iż wyłączone jest zaliczenie przez zakład energetyczny do okresu niezbędnego do zasiedzenia prawa odpowiadającego służebności przesyłu czasu przez jaki z nieruchomości korzystało do dnia 1.02.1989 r. przedsiębiorstwo państwowe będące poprzednikiem prawnym firmy przesyłowej. Poza tym wskazali, że w okresie do dnia 1.02.989 r. przedsiębiorstwa przesyłowego nie można uznać za samoistnego posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej. Zgodnie bowiem z obowiązującą do dnia 1.02.1989 r. zasadą niepodzielności własności państwowej własność ta przysługiwała Skarbowi Państwa, zaś państwowe osoby prawne wykonywały jedynie w imieniu własnym wobec zarządzanych przez nie części mienia ogólnonarodowego uprawnienia płynące z własności państwowej. Tym samym Sąd Najwyższy uznał, że władztwo sprawowane przez państwowe osoby prawne miało charakter dzierżenia w rozumieniu art. 338 k.c. a nie posiadania samoistnego. Natomiast przesłanką konieczną nabycia prawa własności przez zasiedzenie jest sprawowanie posiadania samoistnego, nie zaś dzierżenie. Wnioskodawcy podnosili, że uczestnik jest posiadaczem służebności w złej wierze.

W złożonej 4 września 2013 r. w sprawie SR w Nysie I Ns 734/13 odpowiedzi na wniosek uczestnik (...) S.A. w K. wniósł o oddalenie wniosku w całości, a ewentualnie w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku uczestnika - wniósł o doprecyzowanie żądania wniosku wnioskodawców o wskazanie, iż uczestnik oraz każdy jego następca prawny będzie uprawniony do utrzymywania posadowionych i przebiegających przez nieruchomość urządzeń napowietrznej linii elektroenergetycznej oraz związanej z nią i wynikającej z obowiązujących przepisów prawnych strefy ograniczonego korzystania z nieruchomości oraz korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania napowietrznej linii elektroenergetycznej przebiegającej przez tę nieruchomość, w tym poprzez jej eksploatację, dokonywanie kontroli, przeglądów, konserwacji, napraw, modernizacji i remontów, także dokonywanie odbudowy, rozbudowy i przebudowy, usuwanie awarii lub wymiany urządzeń w całości lub ich poszczególnych części, jak również poprzez dostęp do urządzeń linii polegający na prawie przechodu i przejazdu przez nieruchomość (w tym ciężkim sprzętem). Ponadto wniósł aby służebność polegała również na obowiązku znoszenia przez właściciela nieruchomości zakazu utrzymywania w pasie technologicznym drzew, krzewów i roślinności przekraczającej 3 metry wysokości, przy czym służebność będzie wykonywana przez każdoczesnego właściciela linii elektroenergetycznej na części działki stanowiącej pas gruntu wyznaczony na mapie sporządzonej przez wyznaczonego przez Sąd biegłego sądowego - uprawnionego geodetę o szerokości 50 metrów (po 25 metrów z każdej strony, licząc od osi linii). Uczestnik wniósł ponadto o zasądzenie solidarnie od wnioskodawców na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniósł także zarzut nabycia przez uczestnika w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawców.

W uzasadnieniu wskazano, że przez nieruchomość wnioskodawców przebiega linia elektroenergetyczna 220 kV G. - Z. wraz ze słupem wsporczym o numerze 62. Urządzenia te stanowią własność uczestnika. Aktualnie linia 220 kV znajdująca się na nieruchomości wnioskodawców nosi nazwę G. - Z., a w okresie jej budowy nosiła nazwę Ś. - G. - S.. Zdaniem spółki wnioskodawcy nie wykazali w jaki sposób linia ta koliduje z ich korzystaniem z działki. Odnośnie żądanej kwoty wynagrodzenia uczestnik wskazał, że jest rażąco wygórowana. Podniósł także zarzut braku przedstawienia przez wnioskodawców mapy dla celów prawnych. Uzasadniając podniesiony zarzut zasiedzenia nieruchomości, wskazał, że uczestnik jako właściciel przedmiotowej linii elektroenergetycznej w chwili obecnej korzysta, a jego poprzednicy prawni korzystali z gruntów, po których przebiega przedmiotowa linia elektroenergetyczna oraz z terenu znajdującego się w obrębie tzw. pasa technologicznego w sposób odpowiadający treści służebności przesyłu. Działalność poprzedników uczestnika polegała między innymi, a w przypadku uczestnika wyłącznie na świadczeniu usług przesyłu energii elektrycznej, co miało swój początek w 1966 r. Linia elektroenergetyczna 220 kV Z. - G. jest częścią linii elektroenergetycznej 220 kV Ś. - G.. Uczestnik podniósł, iż jest posiadaczem w dobrej wierze i powołał się na domniemanie dobrej wiary.

Postanowieniem z 30 maja 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 734/13 Sąd Rejonowy w Nysie oddalił wniosek M. G. (1) i M. G. (2) o ustanowienie służebności oraz kosztami postępowania obciążył strony w zakresie jakim je poniosły. Postanowienie uprawomocniło się 23 lipca 2016 r.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że w jego ocenie zarzut zasiedzenia okazał się trafny. W ocenie Sądu na tej nieruchomości co najmniej od dnia odbioru wyremontowanych sieci przesyłowych, tj. od dnia 7 października 1966 r. (a być może wcześniej, jak podnosi uczestnik od dnia 30 września 1966 r.) występuje stan korzystania z trwałego i widocznego urządzenia. Przy czym w wymienionym okresie zasiedzenia korzystanie z urządzeń przesyłowych było udziałem Skarbu Państwa. Sąd przyjął, że Skarb Państwa w dniu wybudowania wymienionej linii oraz w dniu przekazania jej do użytku działał w złej wierze z uwagi na brak decyzji wywłaszczeniowej oraz niewykazanie zgody poprzednich właścicieli działki na posadowienie urządzeń przesyłowych. Wskazano, że przyjmując nawet najgorszy scenariusz, a zatem złą wiarę Skarbu Państwa, uznać należy, iż zasiedzenie najpóźniej nastąpiło z dniem 7 października 1986 r., to jest 20 lat po protokolarnym oddaniu linii do użytku.

Dowód: odpis postanowienia SR w Nysie z 30 maja 2016 r. wraz z uzasadnieniem k. 105-110, dokumenty w aktach sprawy I Ns 734/13: wniosek wraz z uzasadnieniem k. 3-10, odpowiedź na wniosek wraz z uzasadnieniem k.52-59, postanowienie k. 385, uzasadnienie k. 397-402.

Sąd zważył co następuje:

Wniosek zasługuje na uwzględnienie w całości co do zasady. Sąd stwierdził, że do zasiedzenia doszło 7 października 1976 r. na rzecz poprzednika prawnego wnioskodawcy – Skarbu Państwa.

Sąd przeprowadził wszystkie zawnioskowane dowody. Dokonał ustaleń faktycznych na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wyszczególnionego pod konkretnymi elementami stanu faktycznego, który nie budził wątpliwości Sądu, z dokumentów dołączonych przez obie strony postępowania, których autentyczność nie została skutecznie zakwestionowana, a ich prawdziwość i rzetelność nie budziła wątpliwości Sądu.

Szczególne znaczenie dla sprawy miała mapa ewidencyjna sporządzona przez biegłego sądowego przy Sądzie Okręgowym w Opolu z zakresu geodezji i kartografii W. A. z 24.10.2024 r. (k. 139-142), którą to opinię zawierającą mapę ewidencyjną sąd uczynił integralną częścią niniejszego postanowienia, określającą pas służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu, w tym jego długość, szerokość i powierzchnię.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, że uczestnicy postępowania nie złożyli odpowiedzi na wniosek, ani nie zajęli stanowiska w sprawie, więc nie kwestionowali stanowiska wnioskodawcy zarówno w zakresie jego twierdzeń wywiedzionych na okoliczność powstania linii energetycznych, faktu, sposobu i okresu korzystania. Sąd był jednak zobligowany do zbadania czy wskazany poprzednik prawny wnioskodawcy spełnia przesłanki do zasiedzenia służebności tak w aspekcie posiadania, jak i upływu wymaganego okresu czasu.

Służebność przesyłu została wprowadzona do polskiego systemu prawnego dopiero ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), a przepisy ją regulujące weszły w życie 3 sierpnia 2008 r. Do dnia 3 sierpnia 2008 r. przepisy kodeksu cywilnego nie przewidywały możliwości ustanowienia służebności o charakterze służebności przesyłu. Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury, powszechnie przyjmuje się jednak, że również pod rządami przepisów kodeksu cywilnego, obowiązujących przed dniem 3 sierpnia 2008 r., możliwe było nabycie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., sygn. III CZP 89/08; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 r., sygn. III CZP 31/13). Podkreślić należy, iż służebność, odpowiadająca treści służebności przesyłu, była specyficzną służebnością gruntową, nabywaną przez przedsiębiorstwo w drodze zasiedzenia, jako prawo do korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie związanym z działaniem tego przedsiębiorstwa. Zgodnie z postanowieniem SN z 12 lutego 2015 r., sygn. IV CSK 293/14, jeżeli w okresie przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 3, poz. 11), przedsiębiorstwo państwowe korzystało bez tytułu prawnego z cudzej nieruchomości (niepaństwowej) w zakresie niezbędnym do obsługi i eksploatacji wybudowanych przez to przedsiębiorstwo urządzeń przesyłowych, to było ono posiadaczem służebności gruntowej podobnej do służebności przesyłu w rozumieniu art. 352 § 1 k.c.

W ocenie Sądu zarówno posiadanie służebności przesyłu, jak i służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, mogło prowadzić do zasiedzenia tego prawa. W istocie bowiem, sytuacja faktyczna posiadacza w przypadku realizacji obu tych uprawnień jest identyczna i polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Zgodnie bowiem z art. 292 k.c. służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. W myśl treści art. 285 § 1 k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Zgodnie z art. 292 zd. 2 k.c. natomiast przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Stosownie więc do treści art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Przepis art. 172 § 2 k.c. stanowi natomiast, że po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Zgodnie z art. 172 § 1 k.c. w brzemieniu obowiązującym do 1 października 1990 r. termin zasiedzenia nieruchomości w dobrej wierze wynosił 10 lat, a złej wierze 20 lat. Zgodnie z art. 352 §1 k.c. kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Natomiast w myśl §2 tego przepisu do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy.

Sąd uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy należało uwzględnić wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu co do linii wysokiego napięcia 220 kV relacji G.-Z., na działce uczestników postępowania. Okoliczność ta została bowiem wykazana na podstawie przedłożonych oraz zawnioskowanych przez wnioskodawcę dokumentów, w tym znajdujących się w aktach sprawy I Ns 734/13, jak również nie została skutecznie podważona przez uczestników. Warunkiem zasiedzenia służebności przesyłu jest korzystanie przez przedsiębiorcę przesyłowego w trwałego i widocznego urządzenia, np. ze słupa przesyłowego, na którym rozpięto kabel wysokiego napięcia oraz linie, którymi przesyłano energię elektryczną, jak miało to miejsce w rozpoznawanej sprawie.

Sąd uznał zatem, że wnioskodawca i jego poprzednicy prawni byli posiadaczami służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na działce ewidencyjnej nr (...). Urządzenia nie zmieniały swojego przebiegu na spornej działce i były użytkowane cały czas w ten sam sposób. Brak dowodów przeciwnych.

Niewątpliwie na przedmiotowej nieruchomości co najmniej od dnia sporządzenia protokołu odbioru końcowego i oddania do eksploatacji linii 220 kV Ś. – G., czyli 7 października 1966 r. występuje stan korzystania z trwałego i widocznego urządzenia, przy czym w wymienionym okresie zasiedzenia korzystanie z urządzeń przesyłowych było udziałem Skarbu Państwa. Co istotne przed wejściem w życie nowelizacji Kodeksu cywilnego dokonanej ustawą z dnia 31 stycznia 1989 roku o zmianie ustawy kodeks cywilny znoszącej zasadę tzw. jednolitej własności państwowej czyli przed dniem 1 lutego 1989 r. państwowe osoby prawne (w tym przedsiębiorstwa państwowe) wykonywały uprawnienia związane z własnością nieruchomości we własnym imieniu, ale na rzecz Skarbu Państwa, będącego jedynym dysponentem własności państwowej. Dlatego też skutki prawne związane z posiadaniem w tamtym okresie przez przedsiębiorstwa państwowe nieruchomości mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa (vide: uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2011 r., w sprawie o sygn. akt: IV CSK 435/10).

Sąd przyjął dobrą wiarę Skarbu Państwa. Dla oceny dobrej lub złej wiary posiadacza służebności znaczenie ma nie jego wiedza, kto jest właścicielem obciążonej nieruchomości, ale jego przekonanie co do tego, czy przysługuje mu wykonywane prawo w chwili przystąpienia do jego wykonywania. W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia istnienia złej wiary. Przedsiębiorstwo przesyłowe, a zarazem Skarb Państwa w momencie objęcia w posiadanie służebności pozostawały w usprawiedliwionym przekonaniu, że urządzenia przesyłowe, z których korzysta przedsiębiorstwo zbudowane zostały i korzystają z nich na podstawie i w granicach prawa. Sąd wziął pod uwagę, że linie energetyczne znajdujące się na przedmiotowej nieruchomości wybudowane zostały z zachowaniem wszelkich wymogów formalnoprawnych, zaś przez ponad 40 lat właściciele nieruchomości obciążanej nie zgłaszali żadnych zastrzeżeń, pretensji i roszczeń. W ocenie Sądu należało zatem zastosować domniemanie dobrej wiary, które nie zostało obalone.

Orzeczenie o kosztach postępowania uzasadnia art. 98 k.p.c. w zw. z art. 520 § 2 k.p.c., dlatego Sąd zasądził od uczestników solidarnie na rzecz wnioskodawcy zwrot poniesionych kosztów postępowania. Zgodnie z art. 520 § 2 k.p.c. jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników. Uczestnicy przez całe postępowanie byli bierni, nie złożyli odpowiedzi na wniosek oraz w żaden sposób nie zajęli stanowiska w sprawie, dlatego Sąd uznał, że nie byli zainteresowani w wyniku tego postępowania, w przeciwieństwie do wnioskodawcy. Nadto wniosek został uwzględniony, a interesy stron były w tej sprawie sprzeczne, co wynika także z tego, że w poprzedniej sprawie I Ns 734/13 obecni uczestnicy starali obalić się zarzut zasiedzenia i doprowadzić do ustanowienia służebności za wynagrodzeniem. Uregulowanie zawarte w art. 520 k.p.c. nie jest wyczerpujące i nie wyklucza odwołania do przepisów art. 98 i nast. k.p.c., gdyż w postępowaniu nieprocesowym mają one przez art. 13 § 2 k.p.c. odpowiednie zastosowanie (vide: A. Turczyn [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Art.506–1217. Tom II, red. O. M. Piaskowska, Warszawa 2024, art. 520.). Na zasądzone koszty postępowania złożyło się 200 zł opłaty sądowej od wniosku, 480 zł kosztów zastępstwa procesowego wg stawki minimalnej w sprawie dot. Służebności (§ 5 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radco w pranych), 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 50 zł uiszczonych na potrzeby wniosku o uzasadnienie postanowienia w przedmiocie wynagrodzenia biegłego (30 zł) i wydania odpisu karty pracy biegłego (20 zł). Brak było podstaw do podwyższania stawki kosztów zastępstwa prawnego pełnomocnika do jej dwukrotności albowiem sprawa nie była ponadprzeciętnie skomplikowana, nie przeprowadzano przesłuchania świadków ani stron, odbył się tylko jeden termin rozprawy, która nie trwała nawet 10 minut. Warto też zaznaczyć, że duża część dowodów z dokumentów została dołączona z innej prawomocnie zakończonej sprawy I Ns 734/13, co ograniczało nakład pracy pełnomocnika w zgromadzeniu tych dowodów.

W pkt 3 nakazano ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nysie od uczestników M. G. (1) oraz M. G. (2) solidarnie kwotę 4830,05 zł tytułem kosztów wynagrodzenia biegłego poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Nysie. Podstawa to art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.