Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nysie

POSTANOWIENIE

2 czerwca 2025 r.

Sąd Rejonowy w Nysie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

sędzia Elżbieta Korzydło - Widocka

po rozpoznaniu 2 czerwca 2025 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Syndyka masy upadłości (...) Bank S.A. w upadłości

z udziałem K. R. i Z. R.

o zawezwanie do próby ugodowej

w przedmiocie wniosku Syndyka masy upadłości (...) Bank S.A. w upadłości o zwolnienie z kosztów sądowych

postanawia:

oddalić wniosek.

Sygn. akt I Co 16/25

Uzasadnienie postanowienia z dnia 2 czerwca 2025 r.

We wniosku złożonym do Sądu Rejonowego w Nysie 30 grudnia 2024 roku, strona wzywająca Syndyk masy upadłości (...) Bank S.A. w upadłości w W. reprezentowany przez adwokata, wniósł o zawezwanie K. R. i Z. R. do próby ugodowej w sprawie o zapłatę na rzecz wzywającego 123.269 zł, stanowiącej dwukrotność kwoty kapitału wypłaconego kredytobiorcy na podstawie umowy kredytu nr (...) indeksowanego/denominowanego do waluty obcej, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, liczonymi od dnia doręczenia zawezwania do dnia zapłaty.

Ponadto zawnioskowano o zwolnienie wzywającego od kosztów sądowych, w tym w postaci opłaty od zawezwania do próby ugodowej w przedmiotowej sprawie wskazując, że kwestię dostateczności środków na pokrycie kosztów sądowych należy odnosić do całokształtu postępowania upadłościowego i przewidywanych wydatków postępowania, które musi ponieść syndyk. W zakresie tego wniosku syndyk wskazał, że nie jest bankiem, nie uczestniczył w zawieraniu umów kredytowych, działa w imieniu ogółu wierzycieli, w tym kredytobiorców, przenoszenie skutków klauzul abuzywnych na postępowanie upadłościowe jest sprzeczne z interesem konsumentów jako wierzycieli, syndyk nie może zaniechać czynności mających na celu dochodzenie wierzytelności masy upadłości banku, nie może być on przymuszany do rezygnacji z podejmowania czynności w interesie masy upadłości tylko z powodu masowości procesów podejmowanych z jego udziałem, a zdolność do pokrycia kosztów sądowych powinna być badana w perspektywie innych zobowiązań masy upadłości i liczby procesów w której uczestniczy syndyk.

Dalej, w uzasadnieniu powyższego wniosku wskazano, że Syndyk jest stroną kilkunastu tysięcy postępowań sądowych, G. (...) Bank nie dysponuje faktyczną lub prawną możliwością uzyskania finansowania od akcjonariuszy, nie jest możliwe uzyskanie kredytów czy też pożyczek przez bank w upadłości, który nie ma zdolności finansowej, więc uzyskanie zewnętrznego finansowania nawet na komercyjnych warunkach jest niemożliwe. Ponadto wskazano, że upadłość jest także przesłanką zwolnienia syndyka od kosztów, gdyż upadłość ogłaszana jest wobec podmiotów, które utraciły zdolność do regulowania bieżących zobowiązań, a uiszczenie opłaty sądowej przyczyni się wyłącznie do pogłębienia tej niewypłacalności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją nr (...).720.6.2021.256 z 29 września 2022 roku wydaną przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny z siedzibą w W., wszczęto przymusową restrukturyzację wobec (...) Bank S.A. z siedzibą w W.. Na mocy ww. decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 29 września 2022 r., nr: (...).720.6.2021.256 oraz uchwały Zarządu Funduszu o nr (...) podjętej w dniu 29 września 2022 r. rozpoczęto przymusową restrukturyzację wobec (...) Banku S.A. z siedzibą w W., z dniem doręczenia decyzji, tj. od 30 września 2022 r. (pkt 1.). W stosunku do (...) Bank S.A. z siedzibą w W. rozpoczęto przymusowe postępowanie restrukturyzacyjne w formie instytucji pomostowej Bank (...) S.A. z siedzibą w W., na podstawie art. 188 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 487). Zgodnie z pkt 5 ww. decyzji do instytucji pomostowej Bank (...) S.A. przeniesiono ze skutkiem określonym w art. 191 ust. 1 ww. ustawy (...) Bank S.A., obejmujące ogół praw majątkowych wierzyciela pierwotnego wg stanu na koniec dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji, tj. 30 września 2022 r., z określonymi wyłączeniami, których niniejsza sprawa nie objęła.

dowód: decyzja (...) nr (...).720.6.2021.256 z 29.09.2022 r. k. 12-17.

Łączna kwota wierzytelności Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z tytułu kosztów przymusowej restrukturyzacji niepokrytych z przychodów z przymusowej restrukturyzacji, o których mowa w art. 440 ust. 3 ustawy z 28 lutego 2003 . – Prawo upadłościowe (Dz.U. 2024 r., poz. 794), wynosiła według stanu na 21 października 2024 roku 5.830.981.856,39 zł.

dowód: informacja o wierzytelności (...) z 8.11.2024 r. z załącznikiem – wyciągiem nr (...) z ksiąg rachunkowych (...) wg stanu na 21.10.2024 r. k. 18-20.

Sąd zważył co następuje:

Wniosek Syndyka o zwolnienie od kosztów sądowych, nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 126 ² § 1 k.p.c. postępowanie sądowe jest co do zasady odpłatne, a sąd nie podejmuje żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie została uiszczona należna opłata sądowa. Zgodnie z art. 23a ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2024.959 t.j. z dnia 2024.06.28), zwanej dalej „u.k.s.c.” opłatę stałą 300 złotych pobiera się od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w sprawach o prawa majątkowe, gdy wartość przedmiotu sporu przekracza 20 000 złotych (jak w niniejszej sprawie).

Zgodnie z art. 103 ust. 1 u.k.s.c., sąd może przyznać zwolnienie od kosztów sądowych osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli wykazała, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Przepis ten nakłada na stronę ubiegającą się o zwolnienie od kosztów sądowych ciężar wykazania, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Nie jest rolą sądu zastępowanie strony w wykonaniu nałożonego na nią ciężaru wykazania braku dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych. Należy więc przyjąć, że w sytuacji gdy podmiot ubiegający się o zwolnienie od kosztów sądowych przedstawił osnowę wniosku, lecz niepełną, albo nie powołał dowodów na poparcie każdej z okoliczności objętej osnową, wyłączone jest wszczęcie postępowania naprawczego, szczególnie w świetle reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika. Skoro ustawodawca uzależnia przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych od wykazania braku dostatecznych środków, to wnioskodawca powinien przedłożyć taką dokumentację, na podstawie której sąd dokona ustaleń co do stanu majątkowego wnioskodawcy i oceny podnoszonych przez niego twierdzeń.

Zgodnie z wciąż aktualną tezą wyrażoną w postanowieniu Sądu Najwyższego z 3 kwietnia 2019 roku w sprawie III CZ 9/19, w przypadku gdy o zwolnienie od kosztów sądowych zwraca się osoba prawna, to na niej spoczywa ciężar wykazania, iż nie ma ona dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych. Osoba prawna może to uczynić przedkładając wszelkie dokumenty świadczące o jej sytuacji finansowej (w szczególności sprawozdania finansowe i inne dokumenty księgowe). W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że nawet upadłość osoby prawnej nie jest wystarczającą przesłanką dla uwzględnienia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, gdyż zwolnienie upadłego przedsiębiorstwa od kosztów sądowych uzależnione jest od wykazania, że jego efektywne aktywa (gotówka, towary itp.) nie wystarczą na pokrycie kosztów.

Tożsamy pogląd wyrażono w postanowieniu Sądu Najwyższego z 20 lipca 2020 roku w sprawie IV CZ 30/20, gdzie także podkreślono, że upadłość osoby prawnej nie jest wystarczającą i jedyną przesłanką dla uwzględnienia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Nie może przesądzać o sposobie rozpoznania wniosku sam cel postępowania upadłościowego ani struktura właścicielska wierzycieli masy upadłości, ponieważ te okoliczności nie należą do przesłanek stosowania wskazanego przepisu. Nie ma normatywnych podstaw, aby przyjmować, że zaspokajane w toku postępowania likwidacyjnego wierzytelności wyprzedzają koszty sądowe związane z dochodzeniem roszczeń składających się następnie na masę upadłości. W związku z tym nie zasługuje na uwzględnienie wniosek o zwolnienie od kosztów w kontekście nadrzędnego celu postępowania upadłościowego jakim jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli upadłego. Wynika to z woli ustawodawcy, który nie przewidział, aby w przypadku wystąpienia z pozwem przez syndyka masy upadłości/zarządcy masy sanacyjnej (bez względu na liczbę wierzycieli masy i kwoty wierzytelności) stosować ustawowe zwolnienie od kosztów sądowych w jakiejkolwiek części. Ustawodawca przewidział jeden przypadek gwarantujący takie zwolnienie. Syndyk jest ustawowo zwolniony od opłat sądowych na podstawie art. 132 ust. 2 Prawa upadłościowego w sprawach dotyczących bezskuteczności czynności wobec masy upadłości. W pozostałych sprawach, z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych syndyk występuje na zasadach ogólnych, czyli w myśl art. 103 ust. 1 u.k.s.c. Przyznanie zwolnienia od kosztów sądowych stronie w przypadku, jaki ma miejsce w niniejszym postępowaniu, jest uzależnione od wykazania przez nią, że jej aktywa nie pozwalają na pokrycie tych kosztów, a otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego nie stanowi samodzielnej przesłanki zwolnienia osoby prawnej od kosztów sądowych.

Przenosząc powyższe rozważania jak i stanowisko judykatury na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu, wnioskodawca nie dostarczył wymaganych przez prawo dowodów na brak możliwości finansowych, które uzasadniałyby zwolnienie od kosztów. Jedynym właściwie dokumentem, jakim legitymuje się wnioskodawca w zakresie kosztów związanych z przymusową restrukturyzacją G. (...) Bank, jest wydruk pisma Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z informacją o wierzytelności na podstawie wyciągu z 21 października 2024 roku. Tymczasem jak wynika z interpretacji art. 103 ust. 1 u.k.s.c., strona nie wykazała, że jej aktywa nie pozwalają na pokrycie tych kosztów i pozostała przy gołosłownych stwierdzeniach braku zdolności kredytowej, braku akcjonariuszy mogących pokryć owe koszty czy braku środków finansowych masy upadłości. Same oświadczenia o niewystarczających środkach nie spełniają formalnych wymogów przewidzianych przez ustawę.

Ponadto, Syndyk masy upadłości (...) Bank S.A. w upadłości reprezentowany jest przez profesjonalnego pełnomocnika. Obliguje to do należytej staranności profesjonalnego pełnomocnika do działania w imieniu strony postępowania, w szczególności w zakresie formułowanych żądań i twierdzeń – tutaj w zakresie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Nie zasługuje także na uwzględnienie argument ilości toczących się spraw z udziałem Upadłego. W wielu z nich to Syndyk wytacza powództwo i powództwa te są podobne zakresem, ze względu na specyfikę działalności Upadłego. Można się spodziewać, że Syndyk zarządzający majątkiem działa z ustawową należytą starannością, w sposób umożliwiający optymalne wykorzystanie majątku upadłego w celu zaspokojenia wierzycieli w jak najwyższym stopniu, w szczególności przez minimalizację kosztów postępowania. Racjonalne zdaje się, że w przeważającej części spraw gdzie Syndyk występuje jako powód czy wzywający, roszczenia przez niego wysunięte są na tyle zasadne, że uzyskuje on od przeciwka zwrot tych kosztów, tudzież osiąga swój cel postępowania, stąd nie godzi się uznanie, że wszystkie te postępowania o których wspomina wzywający wiążą się z pogłębianiem zadłużenia po stronie Upadłego.

W ocenie Sądu nie jest argumentem to, że Syndyk nie jest bankiem. Rolą syndyka wynikającą z Prawa upadłościowego jest m. in. zarząd majątkiem upadłego i przeprowadzenie jego likwidacji, a także realizacja czynności w zakresie zabezpieczenia i sporządzenie spisu inwentarza majątku objętego przez syndyka oraz oszacowanie tego majątku. Zgodnie z art. 160 ust. 1 Prawa upadłościowego, działanie syndyka w sprawach dotyczących masy upadłości odbywa się na rachunek upadłego. Oznacza to, że wszystkie czynności, które dokonuje, wywierają wpływ bezpośrednio na majątek upadłego. Jednocześnie Syndyk nie jest reprezentantem upadłego ani masy upadłości, gdyż dokonuje tych czynności we własnym imieniu. W literaturze określa się tę konstrukcję mianem tzw. zastępstwa pośredniego, bezwzględnego. W wyniku działania syndyka na rachunek upadłego nie ma potrzeby przenoszenia na drodze osobnej czynności tego, co uzyskał syndyk, albowiem skutki działania syndyka od razu (z mocy samego prawa) odnoszą się do majątku upadłego. Upadły ograniczony jest przede wszystkim w możliwości rozporządzania swoim majątkiem (art. 75 ust. 1 Prawa upadłościowego), a kompetencje te upadły traci na rzecz syndyka (art. 173 Prawa upadłościowego). Konsekwentnie, w zakresie postępowań sądowych, administracyjnych i sądowoadministracyjnych, uprawnienie do występowania w charakterze strony również traci upadły, a zyskuje syndyk. Z powyższego wywieść można, że to syndyk jako dysponent majątku upadłego, ma o tym majątku najlepszą wiedzę oraz z racji legitymacji procesowej, może wykazywać stan tego majątku bez niemalże żadnych ograniczeń, a to z kolei winno przełożyć się na rzetelne wykazanie okoliczności, na które powołuje się składając wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych w całości.

Z tych wszystkich względów, Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.