Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Nysie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

23 kwietnia 2025 r.

Sąd Rejonowy w Nysie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Elżbieta Korzydło - Widocka
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Łukasz Janowski

po rozpoznaniu 9 kwietnia 2025 r. na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w B.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz strony powodowej (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w B. 5 852,34 zł (pięć tysięcy osiemset pięćdziesiąt dwa złote i trzydzieści cztery grosze) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od 13 listopada 2022 r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz strony powodowej (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w B. tytułem zwrotu kosztów procesu 2 217 zł (dwa tysiące dwieście siedemnaście złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od prawomocności niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym do Sądu Rejonowego w Nysie 18 grudnia 2024 roku strona powodowa (...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w B. reprezentowana przez radcę prawnego, wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od strony pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. 5852,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 13 listopada 2021 roku do dnia zapłaty, a także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dochodzone roszczenie dotyczy najmu pojazdu zastępczego w związku ze szkodą z 30 sierpnia 2021 roku w pojeździe marki A. (...) segmentu D A. M., który wynajął pojazd zastępczy u strony powodowej, a następnie w drodze umowy przelewu wierzytelności scedował na rzecz (...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w B. wierzytelność wynikającą z odszkodowania. Wskazano, że w związku z najmem, który trwał 38 dni, w terminie od 31 sierpnia 2021 roku do 7 października 2021 roku wystawiono fakturę nr (...) na łączną kwotę 11 338,39 zł (z dobową stawką najmu 270,60 zł brutto), którą to strona pozwana uznała do wysokości 5486,05 zł, w tym 4533,78 zł z tytułu najmu pojazdu zastępczego i 952,27 zł z tytułu kosztów holowania, stąd na dochodzoną pozwem należność składa się różnica pomiędzy należnością wynikającą z faktury a uznaną przez zakład ubezpieczeń. Datę wymagalności roszczenia oznaczono na 12 listopada 2021 roku.

Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym w Nysie 24 stycznia 2025 roku, wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty nadanym 19 lutego 2025 roku, (...) S.A. z siedzibą w W. reprezentowana przez radcę prawnego, zaskarżyła nakaz zapłaty w całości oraz wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł tytułem zwrotu kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Strona pozwana przyznała, że nie kwestionuje czasu najmu pojazdu zastępczego w wymiarze 38 dni, nie kwestionuje waloru rynkowości stawki dobowej czynszu najmu w wysokości 220 zł netto za dobę najmu pojazdu zastępczego segmentu D, ale kwestionuje jednak roszczenie tytułem kosztów podstawienia i odbioru pojazdu oraz zarzuca poszkodowanemu naruszenie obowiązku minimalizacji szkody poprzez nieuzasadnioną odmowę skorzystania z korzystniejszej finansowo oferty wynajmu złożonej przez pozwanego.

W uzasadnieniu stanowiska strona pozwana podniosła, że w komunikatach dotyczących organizacji pojazdu zastępczego pozwany wskazywał, że kontakt w sprawie organizacji pojazdu zastępczego winien nastąpić telefonicznie, a nie mailowo. Na potwierdzenie realnej możliwości organizacji pojazdu zastępczego po wskazanej stawce 97 zł, przedłożono umowę współpracy z wypożyczalnią (...) S.A. Zarzucono, że powód nie wskazał w jakim zakresie warunki najmu pojazdu zastępczego od wypożyczalni współpracującej z pozwanym były mniej korzystne dla poszkodowanego, nie wskazano racjonalnego wytłumaczenia nieskorzystania z oferty pozwanego i nie wskazano, czy dokonano jakiejkolwiek weryfikacji jego oferty. Wobec tych okoliczności strona pozwana wywiodła zarzut przyczynienia się poszkodowanego do zwiększenia szkody, mający podstawę także w art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, wskazując przy tym, że konieczność telefonicznego kontaktu z ubezpieczycielem nie może być traktowana jako niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. (...) S.A. z siedzibą w W. wskazała, że jej oferta najmu pojazdu zastępczego, spełnia przesłanki oferty przewidzianej w art. 66 § 1 k.c. W ocenie strony, powód nie udowodnił w myśl art. 6 k.c. poniesienia kosztów najmu, a w sytuacji nieponiesienia straty, tj. nieuiszczenia kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego, brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności ubezpieczyciela, co z kolei implikuje uznanie, że wierzytelność nie powstała. Na sam koniec zakwestionowano koszty podstawienia i odbioru pojazdu, gdyż w przypadku organizacji pojazdu zastępczego przez wypożyczalnię współpracującą z pozwanym, takie koszty nie zostałyby naliczone.

Na rozprawie 9 kwietnia 2025 roku Sąd na podstawie art. 235 in. 2 § 1 pkt 3 k.p.c. pominął dowód z dołączonej do pozwu opinii biegłego sądowego G. G..

Na dalszym etapie postępowania strony podtrzymywały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 30 sierpnia 2021 roku około godziny 17:50 na trasie R. – G. doszło do zdarzenia drogowego, w którym kierująca pojazdem C. (...) o nr rej. (...) w trakcie wymijania nie zachowała należytej ostrożności i spowodowała zderzenie z pojazdem A. (...) o nr rej. (...), którym poruszała się M. M., a którego właścicielem był A. M.. Wskutek zdarzenia doszło do uszkodzenia lewego boku pojazdu A. (...), tylnego lewego koła i przedniej szyby. Sprawca szkody, kierująca pojazdem marki C., posiadała ubezpieczenie OC w (...), objęte polisą nr (...). Uczestnicy zdarzenia nie spisali oświadczenia, a na miejsce zadysponowano jednostkę policji.

A. M. zadysponował na miejsce zdarzenia pomoc drogową, która wykonała usługę holowania pojazdu A. (...). Za dojazd do poszkodowanego, przewóz samochodu i powrót do bazy (...) Pomoc (...) wystawiła fakturę nr (...) opiewającą na 774,20 zł netto (952,27 zł brutto).

dowód: druk zgłoszenia szkody k. 20-20v., kserokopia dowodu rejestracyjnego k. 19v., akta szkody na elektronicznym nośniku danych k. 56, w tym wydruk k. 120v.-121v., 134v., zeznania świadka A. M. z 9 kwietnia 2025 roku k. 238v.

A. M. w Internecie znalazł ofertę wypożyczalni samochodów z B..

(...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w B. zawarła 31 sierpnia 2021 roku z A. M. umowę wynajęcia samochodu marki F. (...) o nr rej. (...), na okres wskazany w protokole wydania i odbioru samochodu, stanowiącym integralną część umowy. Zgodnie z § 3, cenę wynajmu za każdy rozpoczęty dzień określono na 220 zł, do której doliczony zostanie podatek VAT. Pośród warunków wskazanych przez wypożyczalnię, w § 4 umowy znalazł się m. in.: brak limitu kilometrów, brak kaucji, brak udziału własnego w szkodzie, brak odpowiedzialności najemcy za uszkodzenia pojazdu z własnej winy w przypadku uszkodzenia pojazdu z winy osoby trzeciej, której najemca udostępnił pojazd, rozliczenie bezgotówkowe czy też możliwość zakończenia umowy bez naliczania jakichkolwiek opłat i kar w każdym czasie na życzenie najemcy. Jednocześnie najemca zlecił wynajmującemu podstawienie i odbiór pojazdu zastępczego za 30 zł netto plus VAT, a powyżej 50 km z podwyższoną opłatą o 3 zł netto za każdy dodatkowy km.

A. M. 31 sierpnia 2021 roku złożył oświadczenie, z którego wynikała wola bezgotówkowego rozliczenia bezpośrednio z ubezpieczycielem, potrzeba pojazdu który może być użytkowany przez więcej niż jednego kierowcę na czas niezbędny do zakupu lub naprawy pojazdu, którym możliwe będzie podróżowanie bez limitu kilometrów oraz, że nie dysponuje wolnymi środkami, które mógłby przeznaczyć na kaucję.

A. M. oświadczył, że zapoznał się z (...) sp. z o. o. sp. k. z 2021 roku, zgodnie z którym, najem pojazdu z segmentu D wynosił 230 zł netto + VAT, natomiast usługa podstawienia/odebrania pojazdu 60 zł netto. Ponadto, poszkodowany zapoznał się z polisą OC wypożyczalni nr (...), zapewniającą ochronę w (...) S.A.

Pojazd wydano najemcy 31 sierpnia 2021 roku o godzinie 15:00, zwrócono natomiast 7 października 2021 roku o godzinie 15:00.

A. M. 31 sierpnia 2021 roku zawarł ze spółką (...) sp. z o. o. z siedzibą we W. umowę zlecenia powzięcia czynności mających na celu ustalenie i uzyskanie świadczeń odszkodowawczych należnych zleceniodawcy z tytułu szkody na mieniu, powstałej 30 sierpnia 2021 roku, a polegającej na uszkodzeniu pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...). Ponadto, A. M. udzielił spółce i (...) pełnomocnictwa ogólnego, obejmującego m. in. występowanie w jego imieniu przed towarzystwami ubezpieczeniowymi oraz zgłoszenie i prowadzenie jego szkody rzeczowej w (...).

dowód: umowa wynajęcia samochodu z 31 sierpnia 2021 roku k. 16v., protokół wydania i odbioru samochodu k. 17-17v., szczegółowe warunki najmu doprecyzowane dla klienta k. 14, cennik usług (...) k. 15, wniosek-polisa nr (...) w (...) S.A. k. 13-13v., szczegółowe warunki najmu doprecyzowane dla klienta k. 14, pełnomocnictwo ogólne w ramach szkody k. 12, akta szkody na elektronicznym nośniku danych k. 56, w tym wydruk k. 130v.-131, zeznania świadka A. M. z 9 kwietnia 2025 roku k. 238v.

Szkoda została zgłoszona drogą elektroniczną przez spółkę (...) sp. z o. o. na adres szkody@uniqa.pl 31 sierpnia 2021 roku.

Zgodnie z kalkulacją kosztów naprawy pojazdu, przesłaną poszkodowanemu drogą elektroniczną, szkoda na pojeździe została zakwalifikowana jako całkowita, a jego naprawa jako ekonomicznie nieuzasadniona.

Postępowanie likwidacyjne zarejestrowano pod nr (...).01, w którym prowadzono także postępowanie w zakresie kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu.

(...) S.A. z siedzibą w W. pismem z 3 września 2021 roku poinformowała A. M. o przyjęciu zgłoszenia szkody i o nadanym numerze szkody. W piśmie tym zaproponowano możliwość zorganizowania bezpłatnie najmu pojazdu zastępczego, na niezbędny czas przeprowadzenia naprawy lub nabycia nowego pojazdu. Wskazano, że pojazd ten będzie równorzędny pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu, (...) zapewni pełne pokrycie kosztów, a pojazd będzie podstawiony i odebrany z miejsca wskazanego przez poszkodowanego. Ponadto, przedstawiono tabelę kosztów z której wynika, że koszt najmu pojazdu w segmencie D wynosi 97 zł netto. Dalej podano, że w przypadku zainteresowania, ubezpieczyciel prosi o kontakt z infolinią pod nr (...), od poniedziałku do piątku, w godzinach 8:30-16:00, a pomimo wynajęcia pojazdu we własnym zakresie, w dalszym ciągu istnieje możliwość skorzystania z propozycji organizacji najmu przez ubezpieczyciela. W nagłówku pisma pod danymi adresowymi i numerem telefonu (...) zamieszczono adres mailowy: szkody@uniqa.pl.

dowód: zgłoszenie szkody k. 19, akta szkody na elektronicznym nośniku danych k. 56, w tym wydruk k. 154v., 225v.-226v.

W wiadomości elektronicznej z 3 września 2021 roku z biuro@ocszkoda.pl zwrócono się do szkody@uniqa.pl z informacją, że otrzymano zlecenie poszkodowanego na organizację pojazdu zastępczego w ramach szkody z OC, a klient wynajął już pojazd zastępczy z rynku lokalnego, który spełnił jego oczekiwania. Jednocześnie zwrócono się o wskazanie, czy ubezpieczyciel jest w posiadaniu pojazdu z segmentu samochodu poszkodowanego, w tym marki i modelu oraz o wysłanie umowy wynajmu i regulaminu, celem weryfikacji i dalszego kontaktu w sprawie organizacji najmu.

A. M. był gotów skorzystać z propozycji ubezpieczyciela, gdyby zaproponowano mu wymianę F. (...) na inny pojazd.

W odpowiedzi, z adresu mailowego szkody@uniqa.pl ubezpieczyciel wskazał, aktualna sytuacja pogodowa przekłada się na wydłużony czas weryfikacji wszystkich zgłoszeń. Nadto, mailem z 3 września 2021 roku wskazano, że ubezpieczyciel jest gotów zorganizować nieodpłatny wynajem, bez kosztów podstawienia i odbioru, bez kaucji, na niezbędny czas na naprawę uszkodzonego pojazdu i zapewnia dostępność wszystkich klas pojazdów. Ponadto podano, że korzystanie z pojazdu poza siecią wypożyczalni ubezpieczyciela, wiąże się z ryzykiem weryfikacji stawki oraz długości okresu najmu w związku z obowiązkiem minimalizacji szkody, maksymalnie do 97 zł netto w przypadku pojazdu tego samego segmentu.

Mailowe ponaglenia ze strony spółki (...) wysłano jeszcze 9 i 21 września 2021 roku.

dowód: wiadomości elektroniczne z 3, 9 i 21 września 2021 roku k. 18v. i 21-21v., zeznania świadka A. M. z 9 kwietnia 2025 roku k. 238v.

(...) Sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w B. 7 października 2021 roku wystawiła na rzecz A. M. fakturę nr (...), opiewającą na 11 338,39 zł brutto, w tym wyszczególniono w niej koszt najmu pojazdu segmentu D – 38 dni w stawce 220 z netto opiewający na 10 282,80 zł brutto, usługę podstawienia i odbioru pojazdu – po 51,66 zł brutto oraz koszt holowania pojazdu 952,27 zł brutto.

dowód: faktura (...) k. 18

Pomiędzy cedentem A. M. a cesjonariuszem (...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w B. 7 października 2021 roku doszło do zawarcia umowy przelewu wierzytelności nr (...). Zgodnie z § 1 umowy, cedent oświadczył, że przysługuje mu względem dłużnika T. U. z siedzibą w Ł. bezsporna wierzytelność wynikająca z umowy wynajmu samochodu zastępczego nr (...) z 31 sierpnia 2021 roku i wystawionej na tej podstawie przez cesjonariusza faktury VAT o nr (...) z 7 października 2021 roku, w związku ze szkodą rzeczową na pojeździe cedenta z 30 sierpnia 2021 roku. Zgodnie z § 2 umowy, cedent przelał cesjonariuszowi powyższą wierzytelność, co do kwoty określonej w fakturze, celem zaspokojenia wierzytelności cesjonariusza z tytułu holowania uszkodzonego pojazdu, wynajmu samochodu zastępczego, kosztu podstawienia i odbioru auta zastępczego oraz parkingu dla auta poszkodowanego.

Tego samego dnia A. M. powiadomił T. U. w Ł. o przelewie wierzytelności wskazując, że przysługującą mu wierzytelność należy zwrócić na rzecz (...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w B..

Także 7 października 2021 roku (...) sp. z o. o. sp. k. z siedzibą w B. zgłosiła ubezpieczycielowi rozliczenie roszczenia wynikającego z umowy najmu samochodu oraz wystawionej faktury, w związku z zarejestrowaniem szkody pod nr (...).01, dołączając m. in.: umowę najmu samochodu zastępczego nr (...) z 31 sierpnia 2021 roku wraz z protokołem wydania i odbioru, umowę przelewu wierzytelności nr (...), kserokopię dowodu rejestracyjnego wynajmowanego samochodu, zgłoszenie klienta i opinię dotyczącą stawek najmu pojazdów dla wynajętego segmentu.

Towarzystwo ubezpieczeń odebrało pisma 13 października 2021 roku.

dowód: umowa przelewu wierzytelności nr (...) k. 10, powiadomienie dłużnika o przelewie wierzytelności k. 10v., zgłoszenie rozliczenia z 7 października 2021 roku wraz z dowodem odbioru k. 11-11v.

Decyzją z 21 października 2021 roku (...) S.A. w W. wydała decyzję o przyznaniu odszkodowania z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w wysokości 5486,05 zł brutto. Wyszczególniono, że z tytułu najmu pojazdu zastępczego uznano 4533,78 zł, a z tytułu holowania 952,27 zł. W uzasadnieniu decyzji podano, że powyższa kwota stanowi zwrot uzasadnionych kosztów najmu pojazdu zastępczego i holowania, a poszkodowany naruszył obowiązek minimalizacji szkody, wynajmując pojazd we własnym zakresie. Podano, że dobowa stawka najmu pojazdu zastępczego została zweryfikowana do wskazanej w przedstawionej przez (...) ofercie dla klasy pojazdu wynajętego, tj. do stawki 67 zł netto. Jednocześnie poinformowano, że okres najmu został uznany w całości. Ubezpieczyciel wskazał też, że nie znalazł podstaw do zwrotu kosztów podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego, gdyż koszty te są związane z prowadzeniem działalności i nie stanowią normalnego następstwa szkody.

Wypłaty przyznanej kwoty 5486,05 zł dokonano przelewem 22 października 2021 roku na rachunek (...) sp. z o. o. sp. k.

dowód: decyzja z 21 października 2021 roku k. 22-23, potwierdzenie przelewu k. 24, wiadomość elektroniczna z 29 października 2021 roku k. 25

(...) S.A. z siedzibą w W., działająca pod poprzednią nazwą (...) S.A. z siedzibą w W., 14 sierpnia 2018 roku zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę o współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych. Zgodnie z § 3 umowy obejmującym zobowiązania stron, w pkt e) wskazano, że na wniosek A. (...) Zleceniobiorca odstąpi od stosowania udziału własnego, a wniosek ten zgłaszany jest przez A. (...) przed rozpoczęciem najmu. W Załączniku nr 1 do powyższej umowy, w pkt 4 określono, że podczas rozmowy z poszkodowanym, konsultant zleceniobiorcy informuje go o konieczności spełnienia przez niego warunków najmu, w tym o udziale własnym, bądź jego braku oraz o obowiązku podpisania umowy wynajmu pomiędzy poszkodowanym a zleceniobiorcą oraz umowy cesji na mocy której przenosi prawo do dochodzenia roszczeń w zakresie kosztów najmu pojazdu zastępczego na zleceniobiorcę.

dowód: umowa współpracy w zakresie wynajmu pojazdów zastępczych z 14 sierpnia 2018 roku wraz z załącznikami i aneksami k. 47-54

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Na potrzeby dalszych rozważań, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na okoliczności bezsporne i sporne niniejszej sprawy. Przede wszystkim, bezsporne pomiędzy stronami było zaistnienie zdarzenia szkodowego z 30 sierpnia 2021 roku oraz odpowiedzialność za jego skutki (...) S.A. z siedzibą w W., okoliczność, że na skutek uszkodzeń pojazdu marki A. (...) należącego do A. M., posiadał on uprawnienie do skorzystania z najmu pojazdu zastępczego, uzasadniony okres najmu w terminie od 31 sierpnia 2021 roku do 7 października 2021 roku wynoszący łącznie 38 dni, rynkowość stawki najmu na poziomie 220 zł netto za pojazd zastępczy segmentu D oraz to, że strona pozwana w toku postępowania likwidacyjnego związanego z najmem pojazdu zastępczego wypłaciła dotychczas odszkodowanie w wysokości 5486,05 zł, w tym w pełni uznając koszty holowania (952,27 zł). Sporna pozostała zasadność zwrotu kosztów podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego, a także, czy poszkodowany, który nie zdecydował się na skorzystanie z organizacji najmu pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela, zaniechał spełnienia obowiązku dążenia do minimalizacji szkody, a co za tym idzie, czy poszkodowanemu należy się odszkodowanie obliczone na podstawie wyższej stawki niż zweryfikowana na poziomie 97 zł netto przez pozwane towarzystwo ubezpieczeń.

Ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się na zasadzie wynikającej z art. 6 k.c., zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (ciężar dowodu), a także, że zgodnie z art. 3 k.p.c., to na stronach spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów, a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie o których mowa w art. 227 k.p.c., spoczywa właśnie na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. Postępowanie dowodowe oparto na dowodach dokumentarnych przedłożonych przez obie strony postępowania, a także na osobowym źródle dowodowym, bowiem w sprawie dopuszczono dowód z zeznań świadka – poszkodowanego A. M., którego zeznania w ocenie Sądu, choć nie były pełne, bowiem świadek wielu okoliczności po ponad trzech latach od zdarzenia drogowego nie pamiętał, to jednak były wiarygodne. Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie okoliczności faktycznych, które wpłynęły na rozstrzygnięcie. W świetle bezspornych w sprawie okoliczności wyjaśnienia wymaga, że Sąd na podstawie art. 235 in. 2 § 1 pkt 3 k.p.c. pominął dowód z dołączonej do pozwu opinii biegłego sądowego G. G., jako dowód nieprzydatny. Jak już wyżej zaakcentowano, strona pozwana nie odmówiła waloru rynkowości stawki dobowej najmu pojazdu zastępczego wynoszącej 220 zł netto.

Przechodząc do materialnoprawnego rozstrzygnięcia, wskazać należy na art. 822 § 1 k.c. zgodnie z którym, przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Natomiast, jak stanowi art. 34 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Z kolei wedle art. 14 ust. 1 tej ustawy, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie trzydziestu dni, licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. Po myśli art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania z którego szkoda wynikła, a zgodnie z § 2, w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Za utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego należy uznać stanowisko, że dla ustalenia pojęcia szkody ubezpieczeniowej należy sięgać do odpowiednich regulacji zawartych w kodeksie cywilnym. Sąd Najwyższy podkreślił, m. in. w uchwale z 18 marca 1994 roku w sprawie III CZP 25/94, że nie ma różnicy w pojęciu szkody w rozumieniu przepisów prawa cywilnego a szkody w rozumieniu prawa ubezpieczeniowego, gdyż w obu tych wypadkach chodzi o utratę lub zmniejszenie aktywów, bądź powstanie lub zwiększenie pasywów osoby poszkodowanej. Podobne stanowisko jest wyrażone w doktrynie, gdzie również podkreśla się, że pojęciowa identyczność szkody w prawie ubezpieczeniowym i prawie cywilnym powoduje, że przy ustaleniu szkody przy ubezpieczeniu OC można kierować się ogólnymi zasadami prawa odszkodowawczego. W uchwale składu siedmiu sędziów z 17 listopada 2011 roku w sprawie III CZP 5/11 Sąd Najwyższy przyjął, że wydatki poniesione przez poszkodowanego na uzyskanie pojazdu zastępczego w okresie remontu uszkodzonego pojazdu albo przez okres niezbędny do nabycia nowego, nie powstałyby bez tego zdarzenia i prowadzą do powypadkowego zmniejszenia majątku poszkodowanego, czyli straty. Stratą w rozumieniu at. 361 § 2 k.c., są także te wydatki, które służą ograniczeniu (wyłączeniu) negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu. Negatywnym następstwem majątkowym jest tu utrata możliwości korzystania z rzeczy, a więc utrata uprawnienia stanowiącego atrybut prawa własności.

Jak wynika z ugruntowanej linii orzeczniczej ale i oceny Sądu, wydatki na najem pojazdu zastępczego są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, tylko jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2017 roku, w sprawie o sygn. akt III CZP 20/17, wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Jak wskazano w uzasadnieniu uchwały, jeżeli ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu, we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów, skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za celowe i ekonomicznie uzasadnione. Jak wskazano w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2023 roku w sprawie II CNPP 5/22, za wydatek celowy uznaje się wydatek poniesiony za korzystanie z innego pojazdu w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swojego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Z kolei wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki za najem pojazdu zasadniczo o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o stawki czynszu najmu, które obowiązują na danym rynku lokalnym (ceny rynkowe za tego typu usługi) i w czasie naprawy pojazdu mechanicznego lub do czasu nabycia nowego pojazdu. Raz jeszcze zaznaczenia wymaga, że strony postępowania w zakresie rynkowości stawki na poziomie 220 zł netto (270,60 zł brutto) były zgodne.

Odnośnie propozycji organizacji najmu pojazdu zastępczego przez stronę pozwaną i zarzutu braku dążenia do minimalizacji szkody przez poszkodowanego, w ocenie Sądu, (...) S.A. z siedzibą w W. nie przedstawiła poszkodowanemu A. M. konkretnej oferty najmu pojazdu, w tym poprzez przedłożenie zgodnie z żądaniem – umowy najmu oraz regulaminu, ograniczając się jedynie do ogólnikowego wskazania dostępności odpowiedniej klasy pojazdu, informacji o możliwości podstawienia i odbioru pojazdu, braku kaucji i informacji, że sam samochód zostanie dostarczony najpóźniej następnego dnia po zgłoszeniu na infolinii. Nie można za ofertę potraktować także ogólnikowej informacji przesłanej w toku postępowania likwidacyjnego, tym bardziej podanej przy okazji rozpatrywania innych aspektów związanych ze szkodą, jak koszty naprawy uszkodzonego pojazdu. Zgodnie z art. 66 k.c., oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. Oferta zatem jest oświadczeniem skierowanym do adresata, będącym stanowczą propozycją zawarcia umowy określonej treści. Wśród jej elementów definicyjnych wymienia się minimum treściowe oferty, którym jest wskazanie istotnych postanowień proponowanej umowy, stanowczy charakter propozycji oferenta i skierowanie jej do adresata. Informacja złożona poszkodowanemu, nie spełnia wszystkich tych przesłanek, ani nie została wykazana przez stronę pozwaną w świetle art. 6 k.c. i związanym z nim ciężarem dowodu. Poszkodowany A. M. zeznał, że był gotów skorzystać z propozycji ubezpieczyciela, gdyby zaproponowano mu wymianę F. (...) na inny pojazd. Argumentacja strony pozwanej o informowaniu poszkodowanego o możliwości bezkosztowej organizacji najmu, nie znajduje uzasadnienia jako przedstawienie konkretnej oferty. O możliwości bezkosztowego najmu poszkodowany A. M. dowiedział się z pisma (...) z 3 września 2021 roku, w którym ubezpieczyciel poinformował A. M. o przyjęciu zgłoszenia szkody i o nadanym numerze szkody, a reprezentująca go w postępowaniu likwidacyjnym spółka (...), także 3 września 2021 roku, w niepełnej odpowiedzi na zapytanie dotyczące przedstawienia konkretnej umowy najmu. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej, skoro we wszelkiej korespondencji jako drogę kontaktu podawano także adres mailowy szkody@uniqa.pl i pod tym adresem odpisywano na zapytania ze strony poszkodowanego, to nie można czynić zarzutu nieskontaktowania się w sprawie najmu telefonicznie. Po pierwsze, poszkodowany wnioskował o przedłożenie umowy najmu z ramienia ubezpieczyciela i regulaminu tego najmu, a więc co do zasady oczekiwana odpowiedź musiała być w formie pisemnej, skoro w wiadomości elektronicznej wyraźnie wskazano, że poszkodowany chce dokonać jej weryfikacji. Po drugie, kontakt telefoniczny w zakresie organizacji najmu nie był dostępny całodobowo, a dokładnie od poniedziałku do piątku w godzinach 8:30-16:00, co jednak może stanowić pewną niedogodność dla poszkodowanego, który dysponował dotychczas tylko tym samochodem, który uległ szkodzie. Nie zmienia to także faktu, że (...) S.A. z siedzibą w W. jako podmiot profesjonalny z zapleczem pracowników i podmiotów współpracujących, winien dochować należytej staranności w informowaniu poszkodowanego o jego uprawnieniach. Nie wynika to jedynie z ogólnych przepisów o prawach konsumenta, ale znajduje konkretne odniesienie chociażby w Rekomendacjach dotyczących likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych (W. 2022) wydanych przez Komisję Nadzoru Finansowego. W rekomendacji 22.5 wskazano, że na żądanie uprawnionego zakład ubezpieczeń udziela wyjaśnień dotyczących przedstawionej propozycji najmu w takim zakresie, w jakim wyjaśnienia te są niezbędne uprawnionemu do podjęcia świadomej decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji najmu przygotowanej przez zakład ubezpieczeń, zaś zgodnie z zasadą wynikającą z rekomendacji 22.2 propozycja najmu pojazdu zastępczego powinna być konkretna i realna (tj. oparta na rzeczywistych ofertach wypożyczalni, z których uprawniony może skorzystać). Takiej oferty strona pozwana nie przedłożyła poszkodowanemu, a konkretna wypożyczalnia – (...) S.A. która miała dysponować pojazdem w maksymalnej stawce dla segmentu D według pozwanej, pojawiła się dopiero na etapie postępowania sądowego.

Ze stanu faktycznego w niniejszej sprawie wynika, że ofertę poszkodowanemu, choć to on zainicjował kontakt z Wypożyczalnią (...), złożyła strona powodowa. Strona powodowa zaoferowała szereg udogodnień dla poszkodowanego, jak: brak limitu kilometrów, brak kaucji, brak udziału własnego w szkodzie, brak odpowiedzialności najemcy za uszkodzenia pojazdu z własnej winy w przypadku uszkodzenia pojazdu z winy osoby trzeciej której najemca udostępnił pojazd, rozliczenie bezgotówkowe, możliwość zakończenia umowy bez naliczania jakichkolwiek opłat i kar w każdym czasie na życzenie najemcy. W tym zakresie, nawet gdyby strona pozwana przedłożyła poszkodowanemu umowę najmu ze spółką (...) S.A., która została dołączona do odpowiedzi na pozew, to i tak pewne jej zapisy, w szczególności dotyczące klauzuli udziału własnego – jawią się jako mniej korzystne od oferty strony powodowej. Zgodnie z § 3 umowy współpracy strony pozwanej ze spółką (...) S.A. obejmującym zobowiązania stron, tylko na wniosek pozwanego ubezpieczyciela (...) S.A. odstąpi od stosowania udziału własnego. Ta niepewność co do ewentualności poniesienia dodatkowych kosztów przez najemcę pojazdu, za naprawę pojazdu wynajętego w przypadku ewentualnej szkody z jego udziałem, stanowi na tyle ważny element, że w ocenie Sądu mogła sama w sobie zaważyć na nieprzyjęciu takiej oferty. We wspomnianej już uchwale Sądu Najwyższego III CZP 20/17 zwrócono także uwagę, że istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji – więc w ślad za tym, także i klauzula udziału własnego w szkodzie. Mając to na uwadze, Sąd uznał, że oferta strony powodowej była dla poszkodowanego atrakcyjna, a jej przyjęcie zasadne, tym bardziej wobec braku przedstawienia takowej przez (...) S.A. z siedzibą w W..

Tym samym też, w świetle nieprzedstawienia konkretnej oferty przez stronę pozwaną, za celowe i ekonomicznie uzasadnione należy uznać koszty podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego, pozostające w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą. Niesłuszny przy tym jest też zarzut nieuiszczenia kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego, przez co ubezpieczyciel miałby nie ponosić odpowiedzialności. W tym zakresie trafne stanowisko przedstawił Sąd Najwyższy w uchwale z 13 marca 2020 roku w sprawie III CZP 63/19 podając, że zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym. W jej uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił, że to do poszkodowanego należy decyzja czy spełni świadczenie w sposób typowy (przez dokonanie zapłaty), czy w inny sposób, np. przenosząc na wierzyciela swoją wierzytelność wobec sprawcy o zapłatę zobowiązania. Jeżeli bowiem obie strony umowy najmu godzą się na inny sposób wykonania zobowiązania, w miejsce realnej zapłaty, to nie może być to traktowane jako gorszy sposób wykonania zobowiązania. Dokonanie zatem przez poszkodowanego cesji wierzytelności przysługującej mu wobec sprawcy szkody nie wywołuje odmiennego skutku od zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego i z woli stron staje się taką zapłatą.

Zasądzona, należna stronie powodowej dopłata z tytułu odszkodowania wyniosła zatem 5852,34 zł, jako różnica pomiędzy kosztem najmu przez 38 dni w stawce 270,60 zł, kosztem holowania 952,27 zł oraz podstawienia i odbioru pojazdu 103,32 zł a odszkodowaniem dotychczas wypłaconym w wysokości 5486,05 zł.

Należy podkreślić, że dążenie do minimalizacji szkody nie wyeliminowało ani nie ograniczyło przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie, ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody, że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Nie zmienia to jednak faktu, że na etapie postępowania likwidacyjnego, jak już wyżej ustalono, poszkodowany nie otrzymał od (...) S.A. z siedzibą w W. oferty, którą mógłby porównać z ofertą strony powodowej. Dlatego też, Sąd uznał stawkę zaproponowaną przez stronę powodową za w pełni zasadną i znajdującą odzwierciedlenie w realiach rynkowych, niekwestionowaną w tym walorze przez stronę pozwaną, przy jednoczesnym niewykazaniu przedstawienia realnej, konkretnej oferty najmu przez stronę pozwaną.

Strona powodowa domagała się zasądzenia odsetek od roszczenia od 13 listopada 2021 roku, z uwzględnieniem 30-dniowego terminu o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych od zgłoszenia szkody. Datę zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie zgodnie z żądaniem wyrażonym w pozwie uzasadnia art. 481 § 1 k.c. - jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., biorąc pod uwagę zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy. Za stronę przegrywającą należało uznać stronę pozwaną, a na zasądzone koszty składała się zatem opłata od pozwu w wysokości 400 zł, 1800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego przyznane zgodnie z § 2 punkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. O odsetkach należnych od kwoty zasądzonej tytułem kosztów procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ zd. 1 k.p.c., w myśl którego od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Stosownie do art. 98 § 1 ¹ zd. 3 k.p.c. o obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.